Czy kolagen w kosmetykach jest eko?
Kolagen w kosmetykach to przykład technologii upcyklingu, która umożliwia recykling produktów ubocznych z przemysłu spożywczego, takich jak skóry, chrząstki, kości czy łuski. Dzięki temu chronimy środowisko przed emisją szkodliwych substancji, które mogłyby powstać w wyniku ich koniecznej utylizacji, czyli spalania (emitującego CO₂) lub składowania (generującego metan), co przyczynia się do ocieplenia klimatu.
Ewa Kilina Pięta - twórczyni marki Back to Comfort, prezeska i założycielka laboratorium Symbiosis, kosmetolożka i absolwentka kierunku Chemii kosmetycznej na Wydziale Chemii UAM w Poznaniu. Autorka serii publikacji edukacyjnych „Nieporadnik Urody”. W sekcji „składniki aktywne” dzieli się swoją rozległą wiedzą na temat składników aktywnych kosmetyków i ich działania. Jej pasją jest tworzenie produktów o najwyższej jakości oraz wiarygodna i autentyczna komunikacja na ich temat.

Czy kolagen w kosmetykach jest eko?
Kolagen w kosmetykach to przykład technologii upcyklingu, która umożliwia recykling produktów ubocznych z przemysłu spożywczego, takich jak skóry, chrząstki, kości czy łuski. Dzięki temu chronimy środowisko przed emisją szkodliwych substancji, które mogłyby powstać w wyniku ich koniecznej utylizacji, czyli spalania (emitującego CO₂) lub składowania (generującego metan), co przyczynia się do ocieplenia klimatu.
Stosując kosmetyki z kolagenem, pozytywnie wpływasz na ekosystem, zmniejszając ilość szkodliwych odpadów, które wymagałyby utylizacji. W ten sposób wspierasz ideę „zero waste” i redukujesz marnotrawstwo naturalnych zasobów Ziemi. Upcykling to technologia polegająca na przetworzeniu odpadów w wysokiej jakości surowce, które mogą być wykorzystywane jako składniki kosmetyczne lub w formie gotowych produktów, takich jak kosmetyki. Produkcja kolagenu z odpadków wpisuje się w ideę gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), gdzie odpady z jednej gałęzi przemysłu stają się cennym surowcem dla innej.
Technologie upcyklingu to specjalność Laboratorium Symbiosis, które promuje zrównoważony rozwój i innowacyjne podejście do ochrony środowiska.
INCI: Collagen
Czym jest kolagen „prawdziwy natywny”?
To białko, które najobficiej występuje w organizmach zwierzęcych. Jego stężenie wynosi ok 1-2% w skórze człowieka, czyli ok 70% w przeliczaniu na suchą masę (gdybyśmy usunęli całą wodę ze skóry). Składa się z 3 aminokwasów: glicyny, proliny i hydroksyproliny. Glicyna stanowi co trzeci aminokwas w strukturze kolagenu tworzącej unikatową helisę kolagenową (kolagen typu-1). Wielkość masy cząsteczkowej takiego białka wynosi powyżej 300 kDa.
Czym jest kolagen „prawdziwy natywny w kosmetykach” INCI: Collagen?
To przysłowiowy “glut” w formie żelu, który uzyskujemy w naszym Laboratorium Symbiosis. Powstaje dzięki zastosowaniu „zimnej” technologii kwaśnej hydratacji ze skór rybich, takich jak tołpyga i tilapia. Dzięki tej innowacyjnej metodzie udaje nam się zachować wrażliwą na denaturację strukturę białka kolagenowego, czyli helisę kolagenową, co pozwala na maksymalne wykorzystanie jej właściwości w kosmetykach.
Taki kolagen naturalnie nie jest rozpuszczalny w zimnej wodzie, jednak w otrzymanym „glucie” tworzy silne sieci z wodą, co stabilizuje jego żelową formę i nadaje właściwości kondycjonujące. Ta struktura białka jest wrażliwa na temperatury przekraczające 25°C, co może prowadzić do utraty właściwości charakterystycznych dla helisy kolagenowej. Mimo to, gdy „glut kolagenowy” utraci „strukturę helisy”, nadal zachowuje zdenaturowane białka kolagenowe w formie płynnego roztworu wodnego. Działają one na skórę i włosy podobnie jak glut, chociaż z mniejszymi właściwościami kondycjonującymi jako polimer. Zdenaturowane białko kolagenowe jest bardziej rozpuszczalne i może tworzyć żele (ale o tym później!).
Kolagen natywny w wyrobach medycznych
Kolagen w postaci natywnego żelu, pozyskiwany ze skór rybich w postaci „gluta” jest powszechnie wykorzystywany w wyrobach medycznych jako opatrunek na oparzenia, rany czy otarcia, ze względu na swoje wyjątkowe właściwości regeneracyjne (stymulacja fibroblastów i kaecatynocytów do gojenia rany). Dodatkowo po wyschnięciu, kolagen natywny (glut) tworzy na skórze polimer, który działa jak napinająca błonka, tworząc rodzaj opatrunku na skórze lub maseczki na włosach, co odróżnia go od hydrolizatu.
Zastosowanie kosmetyczne na skórę: Polecam go jako maseczkę po peelingach chemicznych, laserowych czy w domowych rytuałach, gdy skóra potrzebuje regeneracji, nawilżenia i „odmłodzenia”. Ze względu na wyjątkowe właściwości regenerujące idealnie się sprawdzi do pielęgnacji AZS w połączeniu z emolientami.
- Przykład użycia: Pielęgnacja AZS żel zmiksuj z kremem i wmasuj w skórę
Zastosowanie na włosy: Opracowałam i wdrożyłam ten składnik w formie „gluta” do odżywczej laminacji włosów, ponieważ aminokwasy zawarte w kolagenie, w szczególności prolina, są nienaładowanymi aminokwasami, które doskonale redukują puszenie się włosów. Prolina jest także składnikiem keratyny, co pozwala jej tworzyć wiązania z tym białkiem, „zaklejając” ubytki i naprawiając uszkodzenia.
Przykład użycia:
- włosy puszące się - żel nałóż na mokre włosy, a na to odżywkę lub maskę.
- Włosy porowate - może utworzyć mix 1:1 kolagen + odżywka na dłoni i nałożyć na włosy; przytrzymaj ok 5 min i spłucz.
- Włosy kręcone stylizacja - utwórz mix 1:2 kolagen + odżywka BS i nałóż na mokre włosy wczesując; następnie wysusz.
Kolagen rybi czy wieprzowy / wołowy?
Oto główne różnice między kolagenem wieprzowym a rybim:
- Kolagen wieprzowy: Pozyskiwany z tkanek zwierzęcych, głównie ze skóry, kości i chrząstek świń.
- Kolagen rybi: Pozyskiwany z ryb, zazwyczaj ze skóry (natywny), łusek i kości rybnych (hydrolizat).
Struktura i typ kolagenu
- Kolagen wieprzowy jest głównie kolagenem typu I, który jest również obecny w ludzkiej skórze i tkankach, co sprawia, że jest popularny w suplementach i produktach kosmetycznych.
- Kolagen rybi, również najczęściej typu I, może mieć różnice w strukturze, które wpływają na jego właściwości fizykochemiczne i biodostępność.
Biodostępność
- Kolagen rybi jest często uważany za bardziej biodostępny, co oznacza, że może być lepiej wchłaniany i wykorzystywany przez organizm ludzki. Jest to związane z mniejszą masą cząsteczkową i mniejszymi peptydami.
Bezpieczeństwo
- Kolagen wieprzowy może budzić pewne obawy związane z prionami, szczególnie w kontekście chorób takich jak BSE (choroba szalonych krów) u innych zwierząt. Priony to zakaźne białka, które mogą prowadzić do groźnych chorób neurodegeneracyjnych. Kolagen rybi jest zazwyczaj uważany za bezpieczniejszy pod tym względem, ponieważ ryby nie są źródłem prionów związanych z tymi chorobami. Jednak bez obaw, priony mają znaczenie tylko gdy stosujemy je w zastrzykach z kolagenu czy żelach na rany. Kosmetyki są całkowicie bezpieczne.
INCI: Soluble Collagen
Soluble Collagen - wytwarzamy ze skór łososia z natywnego kolagenu w laboratorium Symbiosis. Składnik ten zastosowaliśmy jako laminat HISHER w pielęgnacji włosów, by zachować właściwości kolagenu natywnego, ale stabilnego w wyżej temperaturze przechowywania. Jako składniki kosmetyczny jest to roztwór białek kolagenowych płyn, natomiast żel utworzyliśmy dzięki dodatkowi pektyn otrzymanych z odpadków cytrusów (również upcycling).
Collagen vs soluble collagen - jakie są różnice ?
Soluble collagen (kolagen rozpuszczalny) odnosi się do formy kolagenu, która może być rozpuszczona w wodzie. Jednak to nie oznacza, że zachowuje on swoją natywną helikalną strukturę (tzw. „glut”). Kolagen rozpuszczalny uzyskuje się z kolagenu natywnego w wyniku denaturacji lub hydrolizy. W tej formie kolagen może zawierać mniejsze fragmenty białkowe, które niekoniecznie mają zachowaną strukturę helisy, ale są zdolne do rozpuszczania się w wodzie, tworząc płyn.
W skrócie, "soluble collagen" to termin odnoszący się do kolagenu, który jest rozpuszczalny w wodzie, ale niekoniecznie oznacza, że zachowuje on struktury helikalne typowe dla natywnego kolagenu. Oba kolageny dają podobne efekty w pielęgnacji kosmetycznej (cenny humektant nawilżający dodatkowo tworzący odżywczy polimer na włosach czy skórze) z tą różnicą, że kolagen natywny (collagen) jest wrażliwy na temperaturę, a soluble collagen nie.
Soluble Collagen tworzy również tak jak kolagen natywny „polimer”, co możemy odczuć jako „ściągającą” błonkę po wyschnięciu płynu na skórze. Może być świetną maseczką napinającą lub żelem stylizującym, czego nie utworzy hydrolizat kolagenu zwierzęcego.
Zastosowanie na skórę:
Zalecam stosowanie go jako maseczki w rytuałach Well Aging, szczególnie po masażu lub kąpieli, gdy skóra potrzebuje regeneracji, nawilżenia i odświeżenia. Dzięki wyjątkowym właściwościom tworzenia polimerów i napinania, doskonale sprawdzi się w połączeniu z serum i kremami, takimi jak te z retinolem czy kwasami, zapewniając skórze dodatkową ochronę i wsparcie w procesie odmładzania.
Przykład użycia:
- Skóra dojrzała sucha: żel HISHER zmiksuj z serum i kremem Resveravit noc 3:1:1 i rozprowadź na okolicę skóry twarzy, szyi i dekoltu. Pozostaw do ok godziny (uczucie delikatnego ściągnięcia) zmyj delikatne wodą i nałóż krem.
- Skóra z cechami foto starzenia, aftersun: żel HISHER zmiksuj z serum i kremem R-OXY 3:1:1 i rozprowadź na okolicę skóry twarzy, szyi i dekoltu. Pozostaw do ok godziny (uczucie delikatnego ściągnięcia) zmyj wodą i nałóż ponowniescerum i krem
Zastosowanie na włosy:
Przykład użycia:
- włosy puszące się - żel nałóż na mokre włosy, a na to odżywkę Tofor-U / Pyretrin-D.
- Włosy porowate - może utworzyć mix 1:1 kolagen + odżywka na dłoni i nałożyć na włosy na to nałóż HISHER maskę; przytrzymaj ok 5 min i spłucz.
- Włosy kręcone stylizacja - utwórz mix 1:2 kolagen: ulubiona odżywka BS i nałóż na mokre włosy wczesując; następnie wysusz.
Kolagen VEGE
INCI: Collagen Amino Acids -
„Kolagen Vege” to innowacyjny składnik kosmetyczny bogaty w aminokwasy kolagenowe, pozyskiwany z wodorostów. W Laboratorium Symbiosis nie tylko go produkujemy, ale również dostarczamy innym producentom kosmetyków. Ten składnik pełni unikatową funkcję zarówno kosmetyczną, jak i środowiskową, wspierając ideę zrównoważonego rozwoju. ♻️
✅ Wodorosty to niezwykle bogate źródło białka, zawierające aż do 47% białka w suchej masie (dla porównania, mleko krowie ma tylko 3,4%). Są one szczególnie bogate w aminokwasy, takie jak prolina i glicyna, a także w fukoksantynę, ceniony antyoksydant, który wspiera zdrowie skóry.
♻️ Kolagen Vege to składnik kosmetyczny o zerowym bilansie netto dla systemu żywnościowego i kosmetycznego. Uprawa wodorostów nie konkuruje z tradycyjnymi uprawami o zasoby naturalne ziemi, oferując zrównoważone źródło białka, które nie obciąża środowiska (białko z mięsa vs białko z glonów).
Działanie kosmetyczne: Nie tworzy ściągającej błonki jak kolagen natywny czy rozpuszczalny, lecz odgrywa kluczową rolę w poprawie elastyczności naskórka oraz jego nawilżenia. Jest to wartościowy „skórny adaptogen”, który wspiera regenerację bariery lipidowej, zwiększając zdolność naskórka do adaptacji w obliczu różnych fizjologicznych i środowiskowych stresorów.
Jak działają aminokwasy kolagenowe?
👩🔬 Aminokwasy kolagenowe wpływają na kondycję skóry w sposób podobny do kolagenu. Sprężysta, jędrna i mechanicznie odporna skóra jest często związana z „stymulacją kolagenu w skórze właściwej”. Jednak kluczowym elementem działania kosmetyków jest utrzymanie dobrej kondycji naskórka, co jest ich bezpośrednią rolą.
👩🔬 Zdrowa bariera naskórka to wynik odpowiedniej struktury korneocytów, znanej jako „koperta rogowa”. Ta otoczka jest syntetyzowana w późniejszych etapach różnicowania keratynocytów.
👩🔬 Otoczka ta składa się z białek, w tym aminokwasów kolagenowych (głównie proliny), które tworzą połączenia dla ceramidów i kwasów tłuszczowych, wspierając integralność oraz funkcje ochronne skóry.
Reansumując
Kolagen i aminokwasy kolagenowe (vege) pełnią funkcję adaptacyjną dla funkcji barierowych naskórka, co warunkuje jej sprężystość i nawilżenie - szczególnie w dojrzałym wieku. To dlatego nazwano go białkiem młodości.
Działanie na włosy
Treonina (również obecna wodorostach) oraz Prolina są nienaładowanymi aminokwasami, które są fantastycznym składnikiem przeciw puszeniu się włosów. Prolina jest składnikiem również keratyny, dzięki czemu może tworzyć wiązania z nią “zaklejając ubytki” naprawiając uszkodzenia po ciepłej stylizacji.
INCI: Hydrolyzed Collagen (żelatyna)
Czy żelatyna to hydrolyzed collagen?
Tak, żelatyna jest pochodną kolagenu, ale nie należy jej mylić z „INCI: Collagen”. Powstaje ona w wyniku denaturacji kolagenu, co oznacza, że podczas przetwarzania kolagen jest poddawany działaniu wysokiej temperatury i wody. To prowadzi do rozbicia jego struktury i przekształcenia w białka rozpuszczalne w wodzie, tworząc żelatynę. W kontekście INCI może być również określana jako „Collagen Soluble”.
Zdenaturowane białko kolagenowe różni się od natywnego kolagenu zarówno pod względem struktury, jak i właściwości, co wpływa na jego działanie w kosmetykach.
Struktura: Natywne białko kolagenowe ma trójheliczną strukturę, co nadaje mu wytrzymałość i elastyczność w „surowej” postaci. Zdenaturowane białko kolagenowe, takie jak żelatyna, traci tę trójwymiarową formę podczas procesu denaturacji, co prowadzi do zmiany jego właściwości fizycznych. Zdenaturowane białko kolagenowe jest bardziej rozpuszczalne i może tworzyć żele
Galaretka z żelatyny czy glut kolagenowy?
Zdenaturowane białko kolagenowe (hydrolyzed collagen lub soluble collagen) różni się od swojego natywnego odpowiednika, tracąc trójheliczną strukturę charakterystyczną dla kolagenu.
Proces gotowania odpadków sprawia, że łańcuchy polipeptydowe białka stają się bardziej rozluźnione i mniej uporządkowane, co ułatwia interakcje między nimi. Zdenaturowane białka, takie jak żelatyna, składają się z krótszych łańcuchów aminokwasowych, co sprawia, że są mniejsze niż te w natywnym kolagenie. Ta zmniejszona wielkość cząsteczek ułatwia ich rozpuszczanie w wodzie i tworzenie żeli.
Żelowanie zachodzi, gdy zdenaturowane białka w wodzie tworzą sieci, które zatrzymują cząsteczki wody. Dzięki temu żelatyna ma zdolność do tworzenia żeli, co jest wynikiem oddziaływań między łańcuchami białkowymi, takich jak wiązania wodorowe. Temperatury i stężenia białka wpływają na proces żelowania - im wyższe stężenie i niższa temperatura, tym silniejsze i bardziej stabilne żele można uzyskać, np. żelatynowe kapsułki w lekach.
Łańcuchy aminokwasowe kolagenu natywnego i kolagenu denaturowanego (takiego jak żelatyna) zasadniczo składają się z tych samych aminokwasów, ponieważ obie formy białka pochodzą z tego samego źródła. Różnice dotyczą jednak głównie struktury i organizacji tych łańcuchów:
W natywnym kolagenie silne interakcje między łańcuchami polipeptydowymi, takie jak wiązania wodorowe i inne oddziaływania, stabilizują strukturę trójheliczną. Po denaturacji te interakcje są osłabione, co pozwala łańcuchom na bardziej swobodne poruszanie się i tworzenie sieci w procesie żelowania.
Właściwości kosmetyczne żelatyny i kolagenu są podobne, jednak żelatyna oferuje większe możliwości technologiczne jako polimer, który tworzy błonkę na skórze i włosach. Dzięki możliwości zastosowaniu różnych stężeń, składnik ten wykorzystuje się jako „zagęstnik i kondycjoner”, niż składnik do pielęgnacji regenerującej well-aging, azs czy nawilżającej.
INCI: Hydrozyed collagen (nie-żelatyna) to peptydy kolagenowe
Najbardziej popularnym składnikiem w kosmetykach jest kolagen hydrolizowany (Hydrolyzed collagen), który powstaje w wyniku enzymatycznej hydrolizy kolagenu pozyskiwanego z odpadów. Proces ten polega na rozkładaniu długich łańcuchów białkowych kolagenu na mniejsze fragmenty, zwane peptydami kolagenowymi. Dzieje się to za pomocą enzymów, które przyspieszają ten proces, co ułatwia wchłanianie składników do budowy kolagenu przez organizm.
Produkcja takiego składnika to najczęściej, zebranie „odpadków zwierzęcych bogatych w kolagen do kontenera/zbiornika”, przysłowiowe wrzucenie enzymu, wody, rozpuszczenie biomasy, filtracja płyny, suszenie i otrzymujemy proszek.
Dzięki enzymatycznemu rozkładowi, peptydy kolagenowe są bardziej biodostępne i łatwiej przyswajalne przez naskórek, ale nie pełnią funkcji napinającej. Nie tworzą „ściągającej błonki” po wyschnięciu rozwodu takiego kolagenu.
Peptydy kolagenowe to krótsze łańcuchy aminokwasów powstałe w wyniku hydrolizy kolagenu. Wyróżnia się kilka kluczowych typów peptydów kolagenowych, które różnią się długością i składem. Stanowią cenne źródło składników odżywczych i nawilżających dla skóry oraz włosów. Oto niektóre z nich:
- Tripeptydy – Składają się z trzech aminokwasów, najczęściej glicyny, proliny i hydroksyproliny. Są to najkrótsze peptydy kolagenowe.
- Dipeptydy – Zawierają dwa aminokwasy i również mogą zawierać glicynę, prolinę lub lizynę.
- Oligopeptydy – To krótkie łańcuchy białkowe, które składają się od 2 do 20 aminokwasów
INCI: Aqua, Hydrolyzed Salomon Skin Extract (woda kolagenowa)
Hydrolizowany ekstrakt ze skóry łososia to woda kolagenowa, którą otrzymujemy jako produkt uboczny w laboratorium Symbiosis podczas przetwarzania skór łososia na „Collagen Soluble”. Duże białka kolagenowe o masie cząsteczkowej powyżej 3000 Da są separowane na specjalnych filtrach, natomiast wszystkie mniejsze cząsteczki pozostają w uzyskanym filtracie.
Woda kolagenowa jest również bogata w peptydy kolagenowe, podobne do hydrolizatu, oraz inne wymienione składniki. Różnica polega na tym, że peptydy kolagenowe pochodzą ze starannie wybranych skór łososia po produkcji spożywczej, a ich uzyskanie odbywa się dzięki nie-enzymatycznej technologii.
Otrzymany ekstrakt peptydów występuje w „surowej aktywnej postaci wody kolagenowej”, bez procesu suszenia. Dzięki temu składnik ten wykorzystaliśmy zamiast tradycyjnej wody technologicznej, co pozwoliło nam zredukować zużycie wody, jednocześnie wzbogacając kosmetyk.
W ten sposób tworzymy ekologiczne produkty kosmetyczne zgodne z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ): Upcycle Water / Water Less.
Nazwę INCI Aqua, Hydrolyzed Salomon Skin Extract, to nowa nazwa, którą specjalnie zarejestrowałam, by odróżnić ten składnik od popularnego hydrolyzed kolagen. Znajdziecie ją całej serii HISHER, dzięki której powstał ten blog.